Δημοσιεύθηκε στο Psychiatry Research η δεύτερη εργασία μας πάνω στο κρίσιμο θέμα του αυτοκτονικού ιδεασμού στην κονότητα, η οποία αφορά στοιχεία από το δεύτερο lockdown (22/11-21/12/2020).
Θυμίζουμε ότι από τον Μάρτιο του 2020 δημιουργήσαμε ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο, το οποίο μελετά τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown (7 Απριλίου έως 3 Μαΐου) συνολικά 5.748 άτομα από την κοινότητα συμμετείχαν σε έρευνα μέσω διαδικτύου συμπληρώνοντας ανωνύμως αυτό το ερωτηματολόγιο σε ασφαλή ιστοσελίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Θεωρούμε σημαντικό να τονίσουμε ότι το ερωτηματολόγιό μας συνέλεξε στοιχεία ήδη από την περίοδο του πρώτου lockdown, ενώ κατεβλήθη πολύ μεγάλη προσπάθεια το δείγμα να είναι όσο το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερο και να συμπληρωθεί από άτομα της κοινότητας που συνήθως δεν συμμετέχουν στη συμπλήρωση τέτοιων ερωτηματολογίων όπως είναι οι ηλικιωμένοι ή οι ασθενείς.
Από το δείγμα αυτό δημοσιεύθηκε στο Psychiatry Research η εργασία μας «Suicidal ideation during COVID-19 lockdown in Greece: Prevalence in the community, risk and protective factors». Στην εργασία αυτή 5.116 άτομα, τα οποία συμπλήρωσαν πλήρως το ερωτηματολόγιό μας, ανέφεραν σκέψεις αυτοκαταστροφής στο επίπεδο του 5,2%. Από το δείγμα ένα ποσοστό 14,1% έπασχε πιθανώς από αγχώδη διαταραχή, ενώ ένα ποσοστό 26,5% πιθανώς από κατάθλιψη. Ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονικό ιδεασμό αναδείχθηκαν το άγχος, η κατάθλιψη, η δυσλειτουργική οικογενειακή λειτουργικότητα, καθώς και το να είναι κανείς ανύπανδρος ή διαζευγμένος, να έχει ιστορικό διαγνωσμένης ψυχικής νόσου ή να αντιλαμβάνεται τη σωματική υγεία του υγεία ως πτωχή. Αντιθέτως, ως ανεξάρτητοι προστατευτικοί παράγοντες για τον αυτοκτονικό ιδεασμό αναδείχθηκαν η ψυχική ανθεκτικότητα, οι σχέσεις με φίλους, η πίστη σε μια ανώτερη δύναμη καθώς και τα θετικά συναισθήματα για τα μέτρα του lockdown. Η διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου αλλά και των προστατευτικών παραγόντων του αυτοκτονικού ιδεασμού είναι σημαντική σε αυτή τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας.
Σε αυτή τη μελέτη υπήρξε ένα ανησυχητικό εύρημα: όσοι συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο κατά τις τελευταίες δύο εβδομάδες του πρώτου lockdown ανέφεραν σημαντικά υψηλότερο αυτοκτονικό ιδεασμό, αλλά και κατάθλιψης και άγχους σε σχέση με αυτούς που το συμπλήρωσαν κατά τις δύο εβδομάδες που προηγήθηκαν. Σήμερα θεωρούμε ότι το εύρημα οφείλεται μάλλον στη μεγάλη διάρκεια του lockdown σε συνδυασμό με την «αυστηρότητά του».
Με πολύ ενδιαφέρον λοιπόν (και αγωνία) περιμέναμε τα αποτελέσματα της δεύτερης ερευνητικής μας εργασίας, κατά το δεύτερο lockdown.
Από τα 5.116 άτομα που συμπλήρωσαν πλήρως το ερωτηματολόγιο μας 1.380 μας έδωσαν το e-mail τους για μελλοντική συμμετοχή και 811 από αυτά συμπλήρωσαν πλήρως το ερωτηματολόγιό μας για δεύτερη φορά από 22 Νοεμβρίου έως 21 Δεκεμβρίου 2020. Αυτοί οι 811, οι οποίοι βρέθηκαν σε σημαντικό βαθμό αντιπροσωπευτικοί του ευρύτερου δείγματος, ανέφεραν αυτοκτονικό ιδεασμό στο επίπεδο του 4,8% κατά το πρώτο lockdown και 4,3% κατά το δεύτερο, διαφορά που δεν είναι στατιστικώς σημαντική. Ως ανεξάρτητοι προβλεπτικοί παράγοντες του αυτοκτονικού ιδεασμού κατά το δεύτερο lockdown αναδείχθηκαν η κατάθλιψη, το άγχος, ο αυτοκτονικός ιδεασμός κατά το πρώτο lockdown και το να ζει κανείς με ευπαθές άτομο σε λοίμωξη COVID-19.
Σημειώνεται ότι σε αυτό το δεύτερο lockdown το ποσοστό πιθανώς πασχόντων από κατάθλιψη στο υπο-δείγμα των 811 έμεινε ουσιαστικά αμετάβλητο στο 25,4%, ενώ αυξήθηκε το ποσοστό αυτών που έπασχε από άγχος 15,6% (έναντι 12,5% του πρώτου). Θεωρούμε ότι η καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, η οικονομική στήριξη από το κράτος και η μεγαλύτερη κινητικότητα αντιρρόπησαν τη μεγαλύτερη βαρύτητα του δεύτερου κύματος της πανδημίας.
Σύνδεσμος άρθρου: Does suicidal ideation increase during the second COVID-19 lockdown?
Ρ. Γουρνέλλης, Καθηγητής Ψυχιατρικής, Α. Παπαδοπούλου, Επιμελήτρια Α΄ ΕΣΥ, Β. Ευσταθίου, Ψυχολόγος, Β. Γιωτσίδη, Κλινική Ψυχολόγος, Α. Δουζένης, Καθηγητής Ψυχιατρικής
Β' Ψυχιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή, ΠΓΝ "Αττικόν"
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών "Διασυνδετική Ψυχιατρική: Απαρτιωμένη Φροντίδα Σωματικής και Ψυχικής Υγείας"
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
